Çanakkale’nin Biga ilçesine bağlı Kemer köyünde Marmara Denizi’nin kıyısındaki Parion Antik Kenti’nde 1997 yılındaki yüzey araştırmalarının akabinde 2005’te başlayan hafriyat, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Arkeoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Vedat Keleş başkanlığında sürüyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca 12 aylık hafriyat statüsüne alınmasının akabinde çalışmaların hızlandığı antik kentte gün ışığına çıkarılan eserler, Anadolu arkeolojisi için değerli bilgiler sunuyor. Uzmanlar yeni bulgulara ulaşmaya çalışırken öteki yandan buldukları yapıtlarla ilgili araştırma yapıyor.
SANDALYE NİYETİNE KULLANILMIŞ
Arkeologların, Parion’un yakınındaki Kocagür köyü meydanına vatandaşların dinlenme gayeli sandalye niyetine kullandığı yazıtı 13 yıl evvel bulup hafriyat envanterine dahil etmesinin akabinde bu yapıtla ilgili çalışma yürütüldü. Yazıtta, bölgedeki yerleşimlerin kuruluşuna dair anlatımların yanı sıra tarihçi, coğrafyacı ve filozof Strabon’un yapıtında de olduğu üzere Parion’un yakınında bir devir kehanet merkezi olabileceğine dair bilgilerin yer aldığı anlaşıldı.
Anadolu’da birçok antik kentte rastlanan kehanet merkezleri, seçkinlerin “gelecekten haber almak” emeliyle ziyaret ettiği yerler olarak biliniyor.
Kazı Heyeti Lideri Prof. Dr. Vedat Keleş, AA muhabirine, Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaade ve dayanağı, resmi sponsor İÇDAŞ AŞ’nin sağladığı imkanlarla hafriyata devam ettiklerini söyledi.
Parion’da 20 yıllık hafriyat sürecinde ülkenin kültürel envanterine binlerce eser kazandırıldığını, her yıl en az iki yayını bilim dünyasına sunduklarını belirten Keleş, “Parion kazılarında yetişen restoratörler ve arkeologlar bugün ülkemizin çeşitli kazılarında kazı başkanı, kazı başkan yardımcısı ya da restoratör ve konservatör olarak çalışmaya devam ediyor. Bugün geldiğimiz noktada bölge ve ülkemiz arkeolojisine kıymetli katkılar sağlayan Parion Antik Kenti çalışması adeta bir akademi üzere.” dedi.
Bu sene saha çalışmasının mayısta başladığını, tiyatro, agora ve Roma hamamının akabinde kentin güney nekropolünde kazıyı sürdürdüklerini lisana getiren Keleş, sponsor firmanın takviyesiyle 23 Ağustos’ta Parion’da aktiflik düzenlemeyi planladıklarını söz etti.
“2 BİN 600 YILLIK GİZEM ÇÖZÜLDÜ”
Kazı takımı tarafından Parion’un yakın etrafının araştırılması sırasında, 2011’de Kocagür köyü meydanında kırık bir mermer blok bulunduğunu hatırlatan Keleş, üzerinde 3 satırlık yazıt tespit edilen 2 bin 600 yıllık yapıtın gizeminin çözüldüğünü bildirdi.
Prof. Dr. Vedat Keleş, antik kaynaklardan Strabon’un yapıtında, Parion’a çok yakın bir bölge olan Adresteia’da Apollon ve Artemis’e ilişkin kehanet merkezi olduğunun, bir mühlet sonra burası kıymetini yitirince toplanan mimari modüllerle Parion’da mimar Hermakreon tarafından Antik Çağ’ın Anadolu’daki en büyük sunağının inşa edildiğinin aktarıldığını lisana getirdi.
Bu yapıtta ayrıyeten Parion’un kuruluşunda Paros, Milet ya da Erythrai kentlerinin faal rol oynadığının yazıldığı bilgisini veren Keleş, şunları kaydetti:
“Bu yazıtta Parion’un isminin ‘Pariake’ olarak geçtiğini görüyoruz. Ayrıyeten yazıtta ismi okunamayan bir şahsın, Parion (Pariake) Artemisi’ne yaptığı bir sunudan bahsettiğini öğreniyoruz. Münasebetiyle bu yazıt bize Strabon’un yapıtında söz edildiği üzere Adresteia’da nitekim bir Apollon ve Artemis kehanet merkezinin olabileceğini gösteriyor. Daha da değerlisi bu yazıtın lisanı bizim bildiğimiz Grek alfabesine ilişkin değil, farklı bir lisanla yazılmış; büyük ihtimalle Kuzey Ege’ye ilişkin ünik bir lisan. Bu bölge dışında şimdiye kadar rastlanmayan bir lisan. Yazıtın tarihi dikkate alındığında Parion Antik Kenti’nin kuruluş sürecinde Anadolu halklarının da yer almış olabileceğinin yadsınamaz bir göstergesi olarak karşımıza çıktığını ve sonrasında bölgede sentez bir kültürün ortaya çıkmış olabileceğini güçlü bir biçimde bizlere sunuyor. Bu yazıt başta Parion olmak üzere bu bölgede kurulan kentlerin, kolonizasyon sürecinde Anadolulu mahallî halkların faal rol oynadığı ve sonrasında sentez bir kültürün bölgede hakim olabileceğini güçlü formda bizlere sunuyor. Yani etraftaki kentlerin kuruluşunda, bu bölgedeki mahallî halkların tahminen daha baskın bir rol oynadığını açıkça gösteriyor.”