Okur için bir dönem kitabı okumanın en keyifli yanı, kendisini kitapta aktarılan vakitte hissedebilmek olmalı. Hele o kitap tarihi bir süreci anlatıyorsa, vakte, yere, periyodun gerçek şahıslarıyla roman kahramanlarının kaynaşmasına eşlik etmek tılsımlı bir seyahate çıkmak demek. Mona Kitap etiketiyle yayımlanan ‘Tut Elimden İstanbul’ işte okura bu tılsımlı seyahatin kapılarını açıyor.
Gazeteci Fügen Ünal Şen’in son romanı ‘Tut Elimden İstanbul’, işgal yıllarının İstanbul’unda geçiyor. Kitabı en yalın, en kısa bu tek cümle ile tanımlamak mümkün lakin bu tarif romanı tam anlatmayacaktır. Çünkü kitabın muharriri hem gazeteci hem antropolog olunca romana, tarih kitaplarında kuru cümlelerle anlatılıp geçilen sürece, uzun okumalar, araştırmalar, sayfalarca alınan notlardan sonra tasarlanan insan hikayeleri, işgalin kıymetli yerleri ve detayları eklenmiş.
İstanbul işgali yaklaşık beş yıl sürmüştür, tam olarak dört yıl, on ay, yirmi üç gün. Yüz yıl evvelden kelam ediyoruz. 1918-1923 yılları ortasında yaşananlar elbette tarih kitaplarında anlatılıyor. Muharrir, “Ben bu beş yılı insan kıssaları üzerinden anlatmayı sevdim” diyerek kitabıyla ilgili ipucu veriyor.
Tut Elimden İstanbul, Fügen Ünal Şen, Mona Kitap, 2024. ‘Tut Elimden İstanbul’da periyodun gerçek şahısları ile muharririn roman kahramanları işgal yıllarında belirleyici olan altı değerli güne tanıklık ediyorlar. Örneğin resmi olmayan birinci işgalin yaşandığı, İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan askerlerinin İstanbul rıhtımına birinci ayak bastıkları 13 Kasım 1918 sabahı…
Fügen Ünal Şen, “Okur, gözlerinin önünde kentin nasıl, hangi sürat ve hislerle işgal edildiğini yaşasın istedim. Daha birinci satırlarda işgal sabahına uyansın, düşman filosunun Marmara açıklarından gelip İstanbul Limanı’na demirleyişine eşlik etsin istedim” diyor.
Böylece okur daha birinci sayfalarda kendisini işgal edilmiş İstanbul’un sokaklarında buluyor. Bundan sonrası beş yıllık sürecin neredeyse her bir yılından seçilmiş olaylar, o olayların yaşandığı “o gün.”
GAZETECİ TİTİZLİĞİ
Halide Edip’in tarihi konuşmasını yaptığı Sultanahmet Mitingi, resmi işgalin yaşandığı ve o günün simgesi olan Şehzadebaşı Baskını, Manastırlı Hamdi’nin telgrafı çekiş anı, Karakol Cemiyeti’nin faaliyetlerinin en kıymetlilerinden biri olan Baruthane Silah Fabrikası’nın basılması ve mavnalarla mühimmat kaçırılması, Özbekler Tekkesi, Rum Çeteci Hrisantos, azapçı İngiliz Yüzbaşı Bennett ve nihayet işgalin sona erişi…
Bütün bu karanlık günlerin içinde bir umut üzere filizlenen aşk. Ertelenmiş ancak coşkulu… Coşkulu ve lakin söylenememiş.
Okur, ‘Tut Elimden İstanbul’un sayfalarında gazeteci titizliğine şahit olacaktır. Müellifin evvelki kitaplarındaki kendine mahsus anlatımı ve kurgusuna da… Pera, Moda, Üsküdar, Karagümrük, Sirkeci, Meserret, Krocker Otel ve elbette topyekün İstanbul, ‘Tut Elimden İstanbul’un öbür kahramanları.
İşgal yıllarının şahitleri bu yerler hâlâ hayatımızda. İstanbul’a biraz dikkatli bakan, o günlerin izlerine kolaylıkla ulaşabilir. Krocker Otel o periyodun İngiliz İstihbarat binası olarak kullanılmış bir bina. Bugün orası Şişhane’deki, Beyoğlu Öğretmen Evi. Yani her gün önünden kim bilir kaç kişi geçip gidiyor. Ya da kuvvacıların silah kaçırabilmek için baskın yaptıkları Makri – Bakırköy Baruthanesi. Geçtiğimiz günlerde Ataköy Millet Bahçesi olarak açıldı. İstanbul’dan İsmet Paşa’nın, Halide Edip’in daha yüzlerce kişinin Anadolu’ya kaçırılmasında merkez üs olarak kullanılan Özbekler Tekkesi, Üsküdar’ın zirvesinde duruyor.
“Okur romanı okuduktan sonra bu yerlere öbür gözle baksa, o günleri anlasa bana yeter” diyor Fügen Ünal Şen.
Zaten romanın en etkileyici yanı da bu olsa gerek. Olaylar gerçek, kahramanlar gerçek, yerler gerçek hatta hâlâ hayatımızın içindeler! Bunlara bir de müellifin özgün lisanı eklenince kitap okumaktan çok bir sinema ya da dizi izlediğini hissediyor okur. Ve temposu hiç düşmeden öykü akıp gidiyor…
Peki ya bir dönem kitabı yazarken yapılan ön çalışma? İhtimal müelliften müellife değişiyordur işte gazeteci Fügen Ünal Şen’in bu süreçle ilgili söylediği: “Kurtuluş Savaşı, İstanbul’un işgali zati ebediyen öğrenmeye, okumaya doyamadığım periyotlar. Romanı yazarken elbette çokça kitap okudum. Nutuk başucu kitabımdı. Bunun dışında birinci aklıma gelenleri sıralayacak olursam, Halide Edip’in ‘Ateşten Gömlek’, ‘Türk’ün Ateşle İmtihanı’, Eyüp Durukan’ın ‘Meşum Mütareke ve Yasal Müdafa’, Mehmet Akif Bal’ın ‘Milli Çabanın Kapalı Teşkilatı: Karakol Cemiyeti’, Dr. Gürkan Fırat Saylan’ın ‘Hrisantos Çetesi’ni söyleyebilirim. Periyodun askerlerinin hatıratları, gazeteler… Okurdan evvel ben gitmeliydim o günlere; o devri anlatan çalışmalar bana bunu sağladı. Ben de okur üzere yolcuydum aslında.”