Bundan tam 2 yıl evvel Türkiye’nin hudut komşuları ile ticareti epey güzel düzeydeydi. Bulgarlar Edirne’yi Gürcüler Artvin’i, İranlılar ise Van’ı âdeta ihya etmişti. Huduttan gelen turistler hem tatilini yapıp hem de tüm gereksinimlerini bu vilayetlerden karşılıyordu. Hudut turistleri, dokumadan beyaz eşyaya, elektronik eserden araba modülüne, yeme-içmeden ilaca kadar birçok eseri alıp ülkelerine geri dönüyordu. Ticaret güzel olunca ‘Nasıl olsa Bulgar yahut Gürcü alıyor’ diyerek esnaf fiyatları 3-5 katına çıkardı. Lokal halk fahiş fiyatların altında ezildi. Bu vilayetlerdeki enflasyon Türkiye ortalamasının üstüne çıktı. O devirde 1 Bulgar Levası 8 TL, 1 Gürcü Larisi ise 5 TL’ye denk geliyordu.
Bugün ise 1 Bulgar Levası 19 TL, 1 Gürcü Larisi ise 13 TL olmasına karşın turist ayağını kesti. Bu vilayetlerde hudut turistlerine alışveriş neredeyse yok denecek kadar azaldı. Fırsatçılık turisti kaçırdı. Bugünlerde ise bölge esnafı iş yapamadığından şikayet ediyor. Semt pazarlarında da tıpkı durum yaşanıyor. Bulgarın en fazla ziyaret ettiği Ulus Semt pazarında pek iş yok. Eski hareketliliğin olmadığı çarşılarda, esnaf yüksek iş yeri kiralarından yakınıyor. Türkiye gazetesinden Kaan Zenginli haberine nazaran, Edirne’de besin üzerine esnaflık yapan Hasan Ali Yavuz kimi esnaf bölümünün durumu bu hâle getirdiğini söylüyor.
FIRSATÇILIK TİCARETİ BİTİRDİ
Yavuz, yaptığı açıklamada “2022 yılı başı itibariyle Bulgar parası Türk lirası karşında önemli kıymet kazandı. Daha doğrusu bizim paramız değersizleşti. Her gün binlerce kişi Edirne’ye gelip hem tatil yaptı hem de alışveriş… Otellerde yer bulunamaz hâle gelmişti. Her çeşit eseri alıyorlardı. Yalnızca kendi muhtaçlıkları değil, bizden alıp kendi ülkelerinde ticaret yapanlar bile vardı. ‘Nasıl olsa Bulgar alıyor’ diyerek birçok esnaf fiyatları artırdı. En kolayından temel besin fiyatları bile İstanbul’u geçti. Esnaf kazanınca iş yeri sahipleri kira fiyatlarını artırdı. Otel fiyatları yükseldi. Temel besin fiyatları çıktı. Bu karpotu üzere büyüdü. 2023’te turist kısmen azalmıştı ancak 2024’te düzgünce azaldı. Şuan en makûs periyodu yaşıyoruz. Amakış periyodundan umutluyuz” dedi.
ARTIK GÜRCÜLER DE GELMİYOR
Artvin’de esnaflık yapan Mustafa Berberoğlu da eski işlerin olmadığını söyledi. “Geçen yıl çarşıda Gürcülerden geçilmezdi” diyen Berberoğlu, şöyle konuştu: Artık ise çok az geliyorlar. Ticaretin arttığı periyotta birden fazla esnaf fiyatları turistlere nazaran ayarladı. Çarşıda yeme-içme fiyatları bile artmıştı. Lokal halk dışarıdan alışveriş yapamıyordu. Nereye gitseniz turist tarifesi vardı. Fiyatlar artınca Gürcü alışverişi bıraktı. Zira kendi ülkeleri daha ucuz. Onların parası bizimkinin 13 katı bedelli olmasına karşın gelmiyorlar. Burada yaşayan halkın, emeklinin hâlini siz düşünün. Van’da da tıpkı durumun yaşandığını söyleyen Berberoğlu “Van’a İranlılar gezmeye ve eğlenmeye geliyorlar. Fakat alışveriş o tarafta da bitti” tabirlerini kullandı.